Phạm Công Luận: Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm – PHANBOOK.VN

Phạm Công Luận: Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm

LTS: Nhà báo, tác giả Phạm Công Luận là cây bút quen thuộc với độc giả Người Đô Thị. Bên cạnh viết báo, từ nhiều năm nay, ông vẫn cố gắng ra sách mới vào dịp cuối năm. “Đó là điều tự hứa để làm sao có được thành quả nho nhỏ sau một năm trời, vượt qua mọi khó khăn để thấy không phí hoài một quãng thời gian trong đời người hữu hạn. Cuốn sách sẽ là món quà xuân cho chính mình, để tặng một số người trong và ngoài gia đình nhân dịp Tết, để chia sẻ với độc giả những ai có quan tâm”, Phạm Công Luận bày tỏ.

Những ngày trước Tết Tân Sửu 2021, Phạm Công Luận đã cho ra mắt hai cuốn sách mới: Sài Gòn ngoảnh lại trăm năm  Tùy bút - hồi ký - giai thoại trên báo xuân Sài Gòn xưa (tập II).

Nhân dịp này, Người Đô Thị giới thiệu lời bạt nhan đề “Tìm về Sài Gòn – Gia Định thời quá khứ, hành trình khó khăn đầy thú vị” của Phạm Công Luận, như một cách phi lộ để độc giả tường minh những giá trị của hai tác phẩm được thực hiện công phu, cẩn trọng và “viết những điều nghiêm túc bằng cách thức dễ tiếp nhận, có cảm xúc” của  “một người viết báo, lỡ bước đeo đuổi chủ đề Sài Gòn xưa từ mấy năm qua”, như tác giả tự sự.

Sách do Công ty Phanbook xuất bản. 348 trang. Giá bìa 218.000 đồng


Tôi không có quê hương ấp ủ một tuổi thơ để trở về theo chiều không gian. Nên khi viết cuốn sách về cuộc sống trăm năm qua của Sài Gòn – Gia Định này, đối với tôi, như được về quê hương bản quán bằng chiều thời gian. Đây là hành trình thú vị nhưng đầy thách thức, như lâu nay tôi vẫn gặp khi viết về chủ đề Sài Gòn xưa.

Tôi lớn lên trong xóm nhỏ ở một khu dân cư thuộc ngoại ô Sài Gòn, nay là quận Phú Nhuận. Trong xóm tôi đa số là người Nam, nhưng cũng có người Bắc, người Trung, người gốc Hoa, người lai Ấn. Từ nhà ra khỏi con hẻm, thấy ngay trường học Chánh Tâm, tiệm chạp phô và xe mì của người Hoa, quán bán cà ri dê của người Ấn.

Trước khi tôi sinh ra vài năm, ông chủ đất người Pháp vẫn đi thu tiền mướn mấy căn phố trên đường Capitaine Faucon (Trần Huy Liệu bây giờ). Sau năm 1965, còn có ông Mỹ dân sự sống với vợ bên khu chợ Ga, thỉnh thoảng cho kẹo đám con nít đi nhà thờ Nam. Tôi lớn lên, quen dần với cuộc sống phong phú đa dạng đó, ăn đủ các món Tây, Hoa, Ấn, Việt với Bắc Trung Nam, dùng nhiều món đồ có xuất xứ khắp nơi. Đời sống vật chất mỗi nhà tuy không thể so với ngày nay nhưng cũng được tiện nghi dần. Cuộc sống tinh thần càng thêm phong phú.

Trong mỗi nhà, ban đầu chiếc radio hay cái xe đạp là mơ ước lớn, rồi trở nên bình thường. Sau là mơ cái máy hát dĩa, máy nghe băng cối, xe máy Đức, xe Honda, xe ô tô… tùy theo khả năng chủ nhà. Lúc đầu là ở nhà thuê, sau tìm mua ngôi nhà mái lá vách ván, rồi nhà vách tường mái lợp tôn, rồi căn cư xá khang trang, biệt thự đơn lập hay song lập…

Ký họa đường vào chợ Ga - Phú Nhuận từ đường Võ Tánh (đường Hoàng Văn Thụ ngày nay). Tranh: Phạm Công Tâm


Sài Gòn không phải là cái nôi của cải lương, nhưng là nơi hình thành và là đất sống quan trọng nhất của nhiều đoàn cải lương lớn nhất xứ này. 

Không có gốc gác ở đây, nhưng phở Sài Gòn được ưa chuộng không kém phở Hà Nội. Sài Gòn là nơi hội tụ nhiều món ngon vùng miền nhiều không kẻ xiết, càng lúc càng nhiều.

Không phải là nơi sinh ra chiếc áo dài, nhưng áo dài ở đây được cách tân, được biểu diễn, được đưa vào thơ ca nhạc họa và được nhiều nhà may có tiếng cắt may tuyệt đẹp. Ở đâu có sản phẩm tốt đẹp, mang đến thành phố này sẽ được cải tiến, gia giảm, nâng cấp, xa dần gốc gác bất chấp mong muốn chủ quan của người mang đến nhưng sẽ tạo được phiên bản Sài Gòn hấp dẫn và dễ dung nạp với số đông.

Ký họa nhịp sống Sài Gòn xưa. Tranh: Phạm Công Tâm


Trang phục của người Sài Gòn, đặc biệt là chiếc áo dài phụ nữ phát triển dần từ nguyên mẫu xứ Bắc, được duy trì và phát triển, cải tiến trong khi miền Bắc trong thời chiến tranh trước 1975 bị xếp lại. Phụ nữ nơi đây thử các loại guốc dép, từ guốc vông, guốc ngù ngà, guốc cao gót, guốc Bắc…

Đàn ông Sài Gòn một thời nào đó, có người dám bê xà rông của người Khơ me miệt dưới để bận cho thoải mái, hoặc bận bộ pyjama ra ngồi tiệm nước, cảm thấy lịch sự hơn quần đùi áo thun lá và thoải mái hơn bận bộ đồ áo sơ mi quần dài Tây. Họ dùng thử không ngần ngại ai chê cười, đến lúc nào đó mới định hình được món đồ phù hợp nhất.

Sự cởi mở, chuộng cái mới khiến sản phẩm mới được mang đến chào mời, buôn bán phát triển, không sợ bảo thủ, không sợ bị chê bai.

Ký họa quầy sách báo Sài Gòn xưa. Tranh: Phạm Công Tâm


Từ trăm năm qua, người Sài Gòn đã chớm hưởng thụ nhiều thứ vui tinh thần: nghe diễn thuyết, đọc sách báo, nghe hát dĩa và nghe băng nhạc, xem phim, sáng tác tranh và sưu tầm tranh... Món ăn tinh thần nào cũng hình thành hệ thống dịch vụ đi kèm. Người Sài Gòn không hề lạc hậu với thế giới trong thưởng thức các thành tựu văn hóa tinh thần, dù có bị bưng kín vẫn tìm cách thưởng thức. Tính cầu tiến, ham cái mới luôn sôi sục, không phải chỉ người trẻ mà người có tuổi vẫn dám xài, dám thể nghiệm những canh tân cải cách, những sản phẩm mới lạ.

Tất cả những điều đó thúc giục tôi đi sâu tìm hiểu những điều gì tạo nên cuộc sống đời thường của người Sài Gòn – Gia Định trăm năm qua, kể từ khi bắt đầu thế kỷ XX với vài chục ngàn người Việt sống chung với người Pháp, Hoa, Ấn… Sau đó, là chặng đường đời qua bao biến động từ các cuộc chiến, khủng hoảng kinh tế, các cuộc viện trợ… ảnh hưởng đến cuộc sống người dân.

Nhiều cuộc di dân biến Sài Gòn – Gia Định cũ thành siêu đô thị đông đúc hơn chục triệu dân, làm thay đổi rất lớn về mọi mặt. Các vật dụng, các mô thức đó tác động vào cuộc sống thường ngày qua trăm năm, hình thành một thứ gọi là tính cách đô thị Sài Gòn và con người Sài Gòn.

Tác giả Phạm Công Luận ký tặng độc giả trẻ trong sự kiện ông ra mắt sách viết về ký ức Sài Gòn. Ảnh: TLTG


Rất tiếc, với độ nén chặt của vùng đất bộn bề đa dạng này, những cố gắng để viết cuốn sách này chỉ như là cuộc phiêu lãng lướt trên bề mặt những gì đã qua. Từ cảm nhận cá nhân, tìm hiểu qua tài liệu và lời kể, ít ra trong tôi đã hình dung được phần nào những gì người thân đã khuất của tôi, ông bà cha mẹ và những người thân thuộc khác ở Phú Nhuận, Bình Thạnh, Chợ Lớn và Khánh Hội… đã từng trải qua trong một thế kỷ 20 đầy biến động, để chia sẻ với những ai cùng quan tâm.

Xin trân trọng cám ơn quý độc giả, những người đã cùng tôi đồng hành trên hành trình tìm về đời sống muôn màu của vùng đất Sài Gòn – Gia Định thời quá khứ qua cuốn sách này, cũng như qua các cuốn sách khác tôi đã viết cùng chủ đề.


Phạm Công Luận

BÌNH LUẬN

Tin cùng chuyên mục

TAGS

Quà tết sách PATRICK MODIANO Kho đựng nỗi đau Hoa của phế tích Con chó mùa xuân PhanBook tuổi trẻ lạc lối nobel van chuong sách tieu thuyet Lam Phương Trăm nhớ ngàn thương Tủ sách Tân nhạc Nguyễn Ngọc Tư Biên sử nước tiểu thuyết Nguyễn Ngọc Tư Tủ sách danh tác tủ sách danh tác giải trí tin tức COVID-19 CARL HONORÉ ĐẠI DỊCH CORONAVIRUS GIẢI PHÁP TỪ TỐN Mekong Sông Mekong Những ngày cuối của dòng Mekong hùng vĩ Đầm Lầy David Biggs Brian Eyler bao chi gioi thieu sach Cẩm Giàng Cảm nhận Nguyen Tuong Bach Nguyễn Tường Tam Nguyễn Tường Thiết Nhất Linh Nhất Linh Cha Tôi PHANBOOK Sách mới lính Hàn Nguyễn Ngọc Tuyền Park Chung Hee Phong Nhất Phong Nhị Điện Bàn 1968 Koh Kyoung Tae Wu Ming-Yi Chiếc xe đạp mất cắp Man Booker2018 văn học Đài Loan WU MING YI nobel 2018 nganh xuat ban xuat ban giai man booker Patrick Modiano con chó mùa xuân kho đựng nỗi đau ký ức Con tim thủy tinh yêu thương đau khổ FREDERIC LENOIR Peter Frankopan cuộc thập tự chinh thứ nhất KHI BỐ CÒN THƠ 1 ALEXANDER RASKIN binh luan nguyễn vĩnh nguyên an ninh mạng BỊ THEO DÕI công nghệ máy tính Edward Snowden Con Chó Mùa Xuân Kho Đựng Nỗi Đau Phanbook Văn học Pháp Coronavirus ĐI TÌM HẠNH PHÚC Frederic Lenoir Du Tử Lê Những tùy bút cuối cùng chinh tri Donald Trump thơ André Gide Dụ ngôn đứa con hoang đàng đứa con đi hoang trở về Dưới mái hiên đêm những khách lạ Hiền Trang Văn học trẻ Đại dịch event sự kiện Flannery O'connor heinrich boll Kim Ân Những con đường tơ lụa The silk roads 1/6 Sách thiếu nhi Khuyến mãi KHUYẾN MÃI SALE THÁNG 3 WOMENSDAY QUỐC TẾ PHỤ NỮ SÁCH SALE MỌT SÁCH SĂN SALE PHANBOOKSALE Bùi Giáng Tuyển tập luận đề Bùi Giáng bình Kiều Bùi Giáng giảng Lục Vân Tiên truyện Phan Trần Chinh phụ ngâm Đà Lạt Nguyễn Vĩnh Nguyên Thảo Nguyên lên đồi hái sim Quốc Bảo Những lời bình yên Nhạc sĩ Quốc Bảo ca từ Nghe thuat hoa binh Ueshiba Morihei Aikido nguyen ngoc tu Biên Sử Nước ra mắt và ký tặng sách Maria Strasakova Ocean Vuong MacArthur Trời đêm những vết thương xuyên thấu thư gửi mina thuận bình luận Thương nhớ hoàng lan Trần Thùy Mai Trăng nơi đáy giếng Thập Tự Hoa Một chút màu xanh Nguyen Ngoc Tu Co dinh mot dam may nhạc sĩ Lam Phương qua đời Tin tức Báo chí Sách Tâm nhạc sĩ Quốc Bảo 7/7 GIOITHIEUSACH Phanbook event Nhất Linh cha tôi Văn hóa Sài Gòn Tủ sách biên khảo Sài Gòn man booker 2018 Sách hay 2019 Đà Lạt bên dưới sương mù Khó mà tìm được một người tốt TÁM THÁNG BA 8/3 GIẢM GIÁ giáo dục en Giải Thiên tài Khi bố còn thơ góp lá mùa xuân hoa của phế tích Văn chương của ký ức Phạm Công Luận khuyến mãi lịch xuân 2021 Thích Nhất Hạnh Đạt Lai Lạt Ma lịch bàn lịch bloc lịch treo tường Hiện pháp lạc trú Suối nguồn an vui PhanbookSale TẾT ĐỌC SÁCH - VƯỢT THỬ THÁCH jack weatherford Tuyển Tập Luận Đề Review Anthony Bourdain Kitchen Condidential hai tam hon trong dem Sống chậm cùng con Carl Honoré Tuổi thơ tìm thấy Không việc gì phải vội Corey Pein Thung lũng Silicon Để thương yêu vừa trong tầm với Lê An Nhiên Tản văn Giải sách hay 2019 Con gà đẻ trứng vàng Mỗi hơi thở một nụ cười Nguyễn Gia Trí Tố Như sale ValentinesDay Khúc thụy du Chúng ta những con đường Giữ đời cho nhau Yêu thương là tự do Tụng ca tình yêu Hai tâm hồn trong đêm Tình yêu Thuận Quảng Nam thảm sát Thích Phước An hiu hắt quê hương bến cỏ hồng Tuần sách Văn Lang Phanbook_TuansachVanLang SÁCH THIẾU NHI Kafka Hemingway Điểm sách Dostoevsky Shakespeare Lev Tolstoi Tùy bút Về Huế Trần Kiêm Đoàn Huế Thành phố buồn tran le son y yeu thuong la tu do